Polskie prawo dokładnie opisuje kwestie dotyczące zatrudniania pracowników. Znajdziemy w nim zapisy dotyczące powinności zarówno osób świadczących pracę, jak i samych pracodawców. Odrębne przepisy dotyczą obowiązków przełożonych w stosunku do kobiet ciężarnych. Przyglądamy się tej kwestii nieco bliżej.
Czas pracy kobiety ciężarnej
Od chwili kiedy kobieta poinformuje pracodawcę o swoim odmiennym stanie, będzie funkcjonować w miejscu pracy na innych niż do tej pory, jasno określonych zasadach. Jeśli wykonywała ona swoje obowiązki w porze nocnej koniecznie to musi zostać zmienione. Należy bowiem tak ustalić rozkład pracy, by była ona wykonywana poza godzinami przeznaczonymi z reguły na sen.
Jeżeli rozwiązanie takie nie jest możliwe obowiązkiem pracodawcy jest przenieść pracownicę na stanowisko, które taką porę pracy zupełnie wyklucza lub zupełnie zwolnić z obowiązku świadczenia pracy. Warto wspomnieć o jeszcze jednym istotnym szczególe: kobieta ciężarna nie może pracować dłużej niż 8 godzin dziennie. Dotyczy to zarówno tych osób, które zatrudnione są w równoważnym czasie pracy, jak również takich, których stanowisko pracy wymusza bycie w gotowości do podjęcia pracy na zlecenie przełożonego (obsługa maszyn itp.).
Więcej niż osiem godzin nie mogą pracować też pracownice odpowiedzialne za pilnowanie lub ochronę mienia oraz te, które pełnią służbę w straży pożarnej czy służbach ratowniczych. Zapis ten odnosi się także do osób pracujących wedle systemu pracy weekendowej. Opisane obowiązki mają charakter bezwzględny i wchodzą w życie z czasem powiadomienia pracodawcy o ciąży i potwierdzenia tego faktu stosownym zaświadczeniem lekarskim.
Prace zabronione w ciąży
Pracodawca musi mieć na uwadze fakt, że obowiązuje go bezwzględny zakaz zatrudniania kobiet w ciąży przy pracach szczególnie szkodliwych dla zdrowia. Zapis ten obowiązuje niezależnie od tego, czy pracownica wyrazi zgodę na wykonywanie takich prac. Dotyczy on tych czynności, które związane są z szeroko pojętym wysiłkiem fizycznym.
Dodatkowo pracownice w ciąży nie mogą wykonywać prac w określonym (gorącym lub zimnym) mikroklimacie. Zrozumiałe jest w tym kontekście również to, że wykluczone są z wykonywania obowiązków, podczas których mogłyby być poddane różnorodnemu promieniowaniu, drganiom i im podobnym zagrożeniom. Nie mogą ponadto być narażone na kontakt z jakimikolwiek innymi czynnikami, które zagroziłyby ich zdrowiu.
Rozwiązanie umowy z kobietą ciężarną
Niezwykle istotne jest to, aby mieć świadomość, że pracodawca może rozwiązać umowę z pracownicą ciężarną tylko w dwóch przypadkach. Pierwszym jest sytuacja, w której zakład jest likwidowany lub ogłosił upadłość. Wtedy reprezentująca pracownicę organizacja związkowa musi ustalić z pracodawcą datę rozwiązania umowy. Drugim jest sytuacja, kiedy do zwolnienia dochodzi z winy pracownicy. To jednak uregulowane zostało odpowiednimi przepisami, o czym mówi artykuł 52 Kodeksu Pracy. Wiadomo jednak, że nawet w takiej sytuacji pracodawca musi uzyskać akceptację ze strony organizacji związkowej działającej na terenie zakładu.
Zwróćmy uwagę na to, że przełożony w każdej innej okoliczności nie tylko nie może rozwiązać umowy, ale również wypowiedzieć jej. Jeśli jednak do tego dojdzie, kobieta ma prawo walczyć o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne. W chwili, gdy umowa została jednak rozwiązana, kobieta ciężarna może wnieść sprawę do sądu pracy i ubiegać się o przywrócenie do obowiązków lub o uzyskanie odszkodowania. Zapis ten nie dotyczy jednak pracownicy w okresie próbnym lub gdy jej umowa trwa nie dłużej niż miesiąc.
Przepisy regulują jeszcze inne okoliczności zawartych umów. Otóż ta, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży – przedłużona zostaje automatycznie do dnia porodu. Zaś w przypadku umowy na zastępstwo nie może dojść do takiej kontynuacji.
Zmiany dotyczące warunków zatrudnienia
Warto mieć na względzie to, że pracodawca w trakcie trwania ciąży swojej pracownicy nie może zmienić jej dotychczasowych warunków zatrudnienia. Zmianom nie ulegają więc ani wysokość płacy, ani warunki pracy. Przepis ten uchyla się w momencie, gdy w zakładzie dochodzi do zwolnień grupowych. To jedyna sytuacja kiedy nadmienione wyżej zmiany mogą mieć miejsce.
Zwolnienia od pracy
Na samym końcu rozważań warto wspomnieć jeszcze o jednym szczególe. Pracodawca zobowiązany jest do tego, aby ciężarnej pracownicy udzielić zwolnień od pracy na czas zaleconych jej badań lekarskich. Obowiązek ten dotyczy go w chwili, gdy badania te nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas spędzony poza pracą kobieta otrzymuje jednak kompletne wynagrodzenie.
Podsumowując zebrane informacje, trzeba stwierdzić, że pracodawca wobec kobiet ciężarnych obciążony jest wieloma obowiązkami. Dzięki temu mają one jednak pełne prawo do zatrudnienia i szczególnego traktowania w tym pięknym momencie swojego życia.